تأثير شيشه و کراک بر دهان و دندان

به بازار آمدن مواد مخدر و محرک جديدي مانند شيشه و كراك و عوارض وحشتناكي که بر دهان و دندان مي‌گذارند، خيلي از متخصصان را به اين فكر انداخته است كه كشف كنند اين مواد با چه مکانيسمي بافت‌هاي زنده دهان و دندان را تخريب مي‌کنند. با دكتر دنيا صدري، دانشيار بخش آسيب‌شناسي فک و دهان دانشکده دندان‌پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي تهران، درباره همين موضوع گفت‌وگو کرده‌ايم.

خانم دكتر! چرا وضعيت دهان و دندان بيشتر معتادان، مخصوصا معتادان به مواد مخدر و محرک جديدي مانند کراک و شيشه، اينقدر وحشتناك است؟
 

در مطالعاتي که چندي پيش در بخش آسيب‌شناسي دهان واحد دندان‌پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي روي ضايعات دهاني مصرف‌كنندگان داروهاي روان‌گردان متاآمفتامين (كراك، كريستال، شيشه و...) صورت گرفت، مشخص شد اين داروها اثرات مخرب و جبران‌ناپذيري روي سلامت دهان و دندان مصرف‌کنندگان ايجاد مي‌کنند. متاآمفتامين، پودري شيشه‌اي، سفيد، بدون بو و تلخ‌مزه است كه به راحتي در آب و الكل حل مي‌شود؛ به شدت اعتيادآور است و از طريق تدخين، استنشاق، بلع و تزريق داخل وريدي استفاده مي‌شود و چون برخلاف ساير مواد مخدر، مصرف آن آسان و بدون نياز به لوازم و ادوات خاصي است، ابعاد مشكلات آن نيز گسترده‌تر است.

اين مواد از كجا سروكله‌شان پيدا شده؟
 

آمفتامين‌ها در ابتدا براي درمان افسردگي‌هاي مقاوم به درمان، ناركولپسي (اختلالات خواب)، مشكلات تمركز حواس و كاهش وزن استفاده پزشكي داشته‌اند و اولين بار در سال 1893 ميلادي به صورت غيرقانوني در ژاپن ساخته شدند و امروزه با عناوين تجاري کراک، كريستال، شيشه و... شناخته مي‌شوند. تاثير شيميايي اين مواد از طريق آزاد كردن دوپامين در مغز است كه نتيجه‌اش احساس لذت، افزايش تمركز حواس، احساس پرانرژي بودن، پرحرفي و احساس سرخوشي است. اين داروها اشتها را به شدت كاهش مي‌دهند و به افزايش تمايلات جنسي منجر مي‌شود و به همين دليل، گروه هدف آن عمدتا جوانان هستند. آمفتامين‌ها با جلوگيري از حذف مجدد نوراپي‌نفرين، قدرت سمپاتيك را نيز افزايش مي‌دهند و باعث تپش قلب، افزايش فشار خون و تنفس سريع مي‌شوند. عوارض ‌رواني سوءمصرف اين مواد عبارتند از: اضطراب، افسردگي، پرخاشگري، توهم، تغييرات ناگهاني رواني و رفتار خشونت‌آميز. قدرت اعتيادآوري اين دارو از كوكائين نيز بيشتر است؛ چراکه ميزان بقاي كوكائين در بدن بعد از مصرف 8 تا 20 دقيقه است ولي متاآمفتامين‌ها 6 تا 8 ساعت دربدن باقي مي‌مانند. علايم سيستميك متاآمفتامين از جمله تخريب كبد و كليه، كاهش دماي بدن، سوءتغذيه، كاهش قدرت سيستم ايمني، درد قفسه سينه، سكته قلبي، عرق شديد، احساس بي‌حسي پوست، تنفس كوتاه و تند، عدم كنترل حركات ماهيچه‌اي، افزايش فشارخون، تخريب عروق مغزي و سكته‌هاي مغزي است.

اين مواد چه ضايعاتي در دهان و دندان مصر‌ف‌کنندگان ايجاد مي‌كنند؟
 

ضايعات دهاني مصرف‌كنندگان متاآمفتامين شامل خشكي دهان، بهداشت نامناسب دهان و دندان، احساس مزه بددهان، ايجاد پوسيدگي‌هاي گسترده دنداني در سطح گونه‌اي دندان‌ها و مناطق بين دنداني و همچنين انقباضات عضلات جونده است که به دندان‌قروچه و سايش‌هاي متعدد دنداني و نيز بيماري‌هاي پريودونتال (لثه) و مشكلات مفصل (فکي گيجگاهي) منجر مي‌شود.

با وجود اين همه تخريبي كه اين مواد در دهان و دندان ايجاد مي‌كنند، آيا اين ضايعات قابل درمان و ترميم‌اند يا نه؟
 

شرط اصلي درمان، توقف كامل مصرف اين مواد است و بعد از آن به اين افراد توصيه مي‌شود روزانه 8 تا 10 ليوان آب بنوشند؛ از مصرف تنباكو، نوشابه‌هاي الكلي و كافئين‌دار خودداري کنند؛ بهداشت دهان و دندان‌شان را رعايت کنند؛ وضعيت تغذيه خود را بهبود بخشند و همچنين با استفاده از محصولات حاوي فلورايد (ژل، دهانشويه و...) از گسترش پوسيدگي‌هاي دنداني پيشگيري كنند.

شما به اين افراد براي رفتن به مطب دندان‌پزشكي چه توصيه‌اي داريد؟
 

افراد معتاد به اين مواد، معمولا مشكلاتي مانند اضطراب، افسردگي و پارانويا (بدبيني) دارند و براي تخفيف اضطراب درمان‌هاي دندان‌پزشكي، اين مواد را قبل از مراجعه به دندان‌پزشك مصرف مي‌كنند. پيش از توصيه به اين افراد، من به دندان‌پزشكان توصيه مي‌کنم با علايم دهاني مرتبط با سوءمصرف روان‌گردان‌ها، عوارض باليني و خطرات پزشكي حين درمان در اين بيماران به خوبي آشنا شوند و ضمن مصاحبه و معاينه بيمار به بررسي علايم ناشي از سوءمصرف بپردازند؛ چرا که استفاده از بي‌هوشي عمومي يا بي‌حسي موضعي با داروهاي داراي اپي‌نفرين يا نيتريك اكسايد در افرادي که بيش از 6 ساعت از سوءمصرف دارو در آنها نگذشته است، مي‌تواند به ايست قلبي و مرگ ناگهاني منجر شود. همچنين اين افراد ممکن است به دليل رفتارهاي پرخطر، ناقل بيماري‌هاي خطرناکي مانند ايدز و هپاتيت باشند.

در ايران، آمار اين افراد معتاد چقدر است و اصلا چقدر احتمال دارد به مطب دندان‌پزشكان مراجعه کنند؟
 

سازمان بهداشت جهاني در سال 2009 تخمين زد كه درسراسر دنيا 35 ميليون نفر درگير سوءمصرف روان‌گردان‌ها هستند كه 5/10 ميليون نفر آنها در ايالات متحده آمريكا ساكن هستند. از لحاظ جهاني ايالات متحده آمريكا، مكزيک، آمريكاي جنوبي، خاورميانه، كشورهاي عربي، آسيا و استراليا بيشترين درگيري را با اين مواد دارند. ايران چون از نظر جغرافيايي در منطقه خاورميانه قرار دارد و چون جوانان بخش عمده‌اي از هرم سني جمعيتش را شامل مي‌شوند، از كشورهاي در معرض خطر است و به گزارش مقامات مسوول، تغيير مصرف مواد مخدر سنتي به سمت مواد نوپديد در سال گذشته 14 درصد افزايش داشته است.
منبع:www.salamat.com
/ع